ادیب برومند؛ شاعرِ شوریدۀ میهن‌دوست
خبرگزاری ایسنا/اصفهان : «شوریده‌ای میهن‌دوست، ایرانی‌ای اصیل، در پاکدامنی شُهره، آزاده، دلسپرده هوای دل‌انگیز ایران زمین و مسحور طبیعت سحرآفرین آن بود. جز وفاداری به آرمان‌هایش و برجاگذاشتن نامی نیک از خود، بر چیزی متمرکز نبود. هیاهو و جنجال های زمانه و تبلیغات سوء، اجازه شناخت شخصیت والای او در پاسداری از گوهر وجودی‌اش و سر خم نکردنش در برابر ناروایی را از مردم گرفت اما او تا پایان عمرش برای آزادگی و بهره‌مندی ایرانیان از زندگی‌ای سراسر رفاه پافشاری کرد.»
آنچه خواندید، تعابیر «پوراندخت برومند»، فردوسی‌پژوه، وکیل دادگستری و دخت «عبدالعلی ادیب برومند» در توصیف این شاعر ملی و از مفاخر، شعر و ادب، فرهنگ و هنر ایران بود. «عبدالعلی‌ادیب‌برومند»، بیست و یکم خرداد سال ۱۳۰۳ در شهر تاریخی گز برخوار چشم به جهان گشود. شهری که یکی از قدیمی‌ترین روستاهای ایران و بزرگترین تمدن ساکن در شمال اصفهان در سده‌های قبل از اسلام و قرون اولیه اسلام بوده و گواه غیرقابل انکار قدمت و اصالت آن، گویش محلی خاص مردمانش حتی پس از شهر شدن آن است. درخشش نام عرفا، شعرا، هنرمندان و صنعتگران بنام این دیار کهن که بعضاً شهرتی جهانی دارند همانند؛ «عبدالعلی ادیب برومند» در آسمان هنری ایران زمین، شاهدی بر تمدن و فرهنگ بی‌بدیل این شهر است.
پدر این شاعر، «مصطفی‌قلی‌خان‌برومند»، از خوانین زمان و صاحب کمالات و دارای خطی نیکو بود و بر زبان فرانسه مسلط و با زبان عربی و علم تاریخ آشنایی داشت. مادر وی نیز باسواد و کتابخوان بود. «ادیب» سن شش سالگی خواندن و نوشتن را در محضر «ملاقنبر» معلم سرخانه آموخت، در سن هشت سالگی عازم اصفهان شد و دوران جوانی و نوجوانی را دراین شهر و رشته حقوق قضایی را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران گذراند.
«پوراندخت برومند» یگانه دختر «ادیب»، پرغرور اما دلتنگ از دوری پدر به ایسنا، گفت: نگاه پدر به زندگی با خوش بینی و نیک اندیشی توأمان بود و بازتاب این نگرش، خشنودی و رضایتمندی او از زندگی را به همراه داشت. اشعار پدر یادگار ناب او، برای دلدادگان، هنردوستان و میهن پرستان است و در روزهای تلخ دوری و فقدانش، طنین دل انگیز، گرم و لبریز از مهر صدای او، تسلی بخش دل بی‌تاب. من پژواک آرام، لطیف، نویدبخش در خواندن غزل‌های نغز و لحن کوبنده و پر صلابت و غراء در خواندن قصاید وطن خواهانه او را همچنان به یاد دارم.
پوراندخت، با بیان اینکه نوید «ملک الشعرای بهار» در مورد سرآمدیِ پدرش محقق شده، به گذشته و ایام جوانی «ادیب» گریزی زد و اظهار کرد: در ایام جوانی که پدر یکی از اشعار میهنی‌اش را برای «ملک الشعرای بهار» ارسال می‌کند، آن شعر در روزنامه «نوبهار» چاپ شده و نامهای نیز از «بهار» به دست پدر می رسد با این مضمون که: «به شرط آن که برای بالیدن سطح شعر و پیشرفت در سرودن اشعار استوار دیوان شعرای پیشین را بخوانی، سرآمد شعرسُرایی خواهی شد» و شرح این خاطره در کتاب «یاد مانده‌ها» بخش آشنایی ادیب با بهار به تفصیل آمده‌است.
مطالعه اشعار بزرگان شعر و ادب پارسی همچون؛ فردوسی، سعدی، حافظ، مولانا، نظامی، ناصرخسرو موجب شکوفایی استعداد «ادیب» در شعر شد، به نحوی که اِشغال ایران توسط گروه متفقین، میان ذوق و قریحه‌اش با آزردگی و دلتنگی‌اش از شرایط موجود پیوند زد و اشعاری میهنی در راستای سامان‌یابی اوضاع آشفته ایران و شِکوِه از شرایط موجود سرود و در روزنامه‌هایی همچون؛ اَخگر، نوبهار، عرفان، نگاه‌های رنگارنگ چاپ کرد. مجموعه اشعار حماسی «ادیب» در سال ۱۳۲۰ با عنوان «ناله‌های وطن» ماندگار شد.
«ادیب» در جوانی از محضر ادیبانی چون «ابوالفضل همایی» و «ادیب بجنوردی» متون نظم و نثرفارسی و در دوران دانشگاه از اساتید نامی؛ «سیدعلی شایگان»، «کریم سنجابی»، «جلال‌الدین هُمایی» و «ابراهیم پورداوود» مباحث ادبی و حقوقی را آموخت.
یگانه دخت ادیب، تعلیمات «بهار» و «شایگان» و باور قلبی پدر به آزادگی را حجتی تام در گذر از شغل دادیاری اردبیل دانست و ادامه داد: پدر آزادگی را در گرو آزاد بودن می‌دانست و معتقد بود، در مشاغل دولتی فرد ناگزیر از پذیرش سفارشاتی است که، با ذات آزادگی و آزادمردی در تضاد است، و پس از رد دادیاری در سال ۱۳۲۵، دفتر وکالت خود را در سال ۱۳۲۷ تاسیس کرد.
«ادیب» در سرودن انواع سبک‌های شعر فارسی از قصیده و غزل تا مثنوی و رباعی طبع آزمایی کرده و به پایه استادی رسیده بود.
دخت ادب پژوه استاد ادیب، با بیان این که سبک غزلیات پدر عراقی است، آنها را لبریز از ظرایف ادبی و مشحون از خیال انگیزی دانست که مضامین عاشقانه و عارفانه را به ظرافت در خود نهان کرده و گفت که دلربایی مجموعه غزلیات «درد آشنا» نیز حاصل در آمیختگی نغز، خیال پردازی، عشق و عرفان است. او همچنین، قصیده‌سرایی را حاصل روح بلند پرواز پدر در تمایل بر سرودن شعر فاخر دانسته و معتقد بود دشوارترین و موثرترین شیوه برای بیان آرمان‌های میهنی و آزادی‌خواهانه قصیده است و الگو پذیری از «بهار» در سرودن قصاید محکم و استوار به سبک خراسانی با رنگ و لعاب سیاسی و اجتماعی قابل کتمان نیست.
پوراندخت تصریح کرد: «مثنوی اصفهان» نشان از تلفیق توانمندی‌های پدر در سرودن مثنوی و عشق ذاتی و عمیق او به اصفهان، فرهنگ و تمدن آن دارد. «مثنوی بلند اصفهان» با توصیف طبیعت زیبای اصفهان و آداب و رسوم آن و ثبت رویدادهای تاریخی با رویکرد؛ فرهنگ، معیشت، ادبیات، شعر، موسیقی، معماری، انواع هنرها و صنایع دستی اصفهان شاهدی بر توانمندی‌های پدر در سرودن انواع سبک های شعری است.
او از نگارستان ادیب و وجهه دیگر ادیب برومند چنین تعریف کرد: پدر شوریده‌ای میهن دوست، ایرانی اصیل، در پاکدامنی شهره، آزاده، دلسپرده هوای دل انگیز ایران زمین و مسحور طبیعت سحر آفرین آن بود، میهن دوستی او گستره ای از آب، خاک، فرهنگ، ادب، هنر و دانش ایران زمین را در بر می گرفت. به هنرِ هنرمندان نگارگری، خوشنویسی، تذهیب و دیگر هنرهای این مرز و بوم علاقه مند بوده و در گردآوری، مرمت و نگهداری از آنها اهتمام می ورزید تا جایی که، عشق و علاقه به فرهنگ و هنر ایران زمین، انگیزه گردآوری مجموعه ای اعجاز برانگیز از تلفیق هنرها نظیر؛ تابلوهای نگارگری مینیاتوری (موسوم به دوران صفویه، زندیه، افشار و قاجار)، صفحات نسخ خطی از خطوط خوشنویسان نامی ادوار گذشته، قاب آینه‌ها، قلمدان‌هایی از دوره‌های متفاوت با تذهیب و نقش نگاره‌های نقاشی شده زیبا و پرتره‌هایی از مشاهیر دوره‌های گذشته بود که تصاویر آن با اطلاعاتی مختصر در کتاب «نگارستان ادیب» جاویدان شد.
«ادیب»، در خوشنویسی نیز دستی توانا داشت و صاحب سبک شکسته نستعلیق بود از کودکی با بهره گیری از سرمشق های اساتید ادوار گذشته همچون؛ «عبدالمجید درویش» و «علی اکبر گلستانه» و شیوه های خطی «امیرنظام» و «امین الدوله» صاحب سبکی مستقل بود.
دختر ادیب برومند، با بیان اینکه موسیقی اصیل ایرانی تجلیگاه تاریخ، فرهنگ و هنر ایران زمین است گفت: پدر شیفته موسیقی اصیل ایرانی بود، گوشه های دستگاه‌های مختلف ایرانی را با گوش‌جان می شنید، لبریز از شیدایی نواهای شورآفرین تصنیف‌های میهنی «عارف قزوینی» و «علی اکبر شیدا» بود، شادمان از کامیابی‌ها و اندوهگین از ناکامی‌های اجتماعی و سیاسی اشک می ریخت و چشم انداز آینده‌ای مبهم همراه با امیدواری در چهره‌اش نمایان می‌شد.
از آثار منظوم چاپ شده از ادیب برومند می توان به «ناله های وطن»، «پژواک ادب»، «پیام آزادی»، «درد آشنا»، «سرود رهایی»، «راز پرواز»، «مثنوی اصفهان»، «حاصل هستی»، «افکار امروز»، «روزگار دژم»، «گلهای موسمی»، «مجموعه اشعار دو جلدی» اشاره کرد و آثار تحقیقی و تالیفی او را نیز چنین می توان نام برد: تصحیح «خرد نامه» ابوالفضل یوسف بن علی مستوفی، تصحیح «دیوان خواجه حافظ شیرازی»، «هنر قلمدان»، تصحیح «داستان سیاووش و رفتن گیـو به ترکستان برای آوردن کیخسرو» از شاهنامه فردوسی، تصحیح داستان «رستم و اسفندیار»، «هفت خوان اسفندیار» از شاهنامه فردوسی، مجموعه مقالات به نام «طراز سخن»، کتاب «به پیشگاه فردوسی»، تصحیح و چاپ «خلاصهُ الاشعار و نتایج الافکار» کاشانی در سه بخش اصفهان، کاشان، خراسان، «ترجمه کلمات قصار حضرت علی»، «یادمانده ها»، «نگارستان»، «از نقطه تا نگار»، «مصاحبه کریم فیضی با استاد ادیب برومند در رابطه با هنر ایرانی.»
فرهنگسرای ادیب برومند در شهر گز برخوار میراث «استاد ادیب برومند» و از سال ۱۳۸۰ میعادگاهی برای عاشقان هنرمندان و هنردوستان است. جایی که جوانان هنرآموزان و هنرمندان شهر، بیش از پیش با اصالت و فرهنگ خود آشنا شوند. پیکر استاد برومند نیز در میراث گرانبهایش آرمیده است.
«پوراندخت برومند»، در پاسخ به چرایی علت سفرهای مکرر پدر به زادگاه در واپسین سال های عمر و انتخاب محل فرهنگسرا به عنوان منزلگاه ابدی، ابیاتی از شعر زادگاه «استاد ادیب» را خواند:
«گرچه بر هر شهر ایران عاشقم / بر سپاهان زین میان عاشق ترم
وندرین شهر کهن بر زادگاه / هست باری اشتیاق دیگرم
کی رود این زادگاه از یاد من / گوییا مهرش بود همزاد من»
سپس این چنین گفت: گذر عمر و دوران کهنسالی، ذهن خاطرات کودکی و جوانی را کاوش و شوقمندانه به آن دوران نظر کرده و به آن خاطرات، مهر افزون تری پیدا می کند و با یاد آوری آنها نیرو و توانمندی گرفته و شور زندگی او را به وجد می آورد. شاید تجربه مجدد این حال و احوال ناب و شیرین، انگیزه تصمیم پدر برای بازگشت به زادگاه و سُکنی ابدی در محل فرهنگسرا بود.
مکان فعلی فرهنگسرای ادیب برومند، با قدمتی ۱۳۰ ساله، منزل دایی پدر، مرحوم «حیدرعلی خان برومند» بوده که توسط ادیب برومند از نواده حیدرعلی خان به نام «امیرهمایون برومند» خریداری و با توافق در اختیار شهرداری گز به منظور ایجاد فرهنگسرا در راستای بالا بردن سطح فرهنگ و آگاهی شهروندان شهر گز و راهنمایی جوانان با استعداد آن دیار به فراگیری هنرهای ملی و شناخت فرهنگ و ادب ایران زمین قرار می‌گیرد.
منبع سایت خبرگزاری ایسنا : https://www.isna.ir/news/98122417921/
