skip to Main Content

تذهيب يا زرّينه كاري عبارت از زيور بخشيدن به متن الواح و حواشي تصاوير و مكتوباتست. به وسيله آب طلا و خطوط مشكي بدين گونه كه قلم با محلول طلا و خطوط سياه رنگ نقشهايي را در طرحهاي گوناگون گلهاي خطايي و چنگ هاي اسليمي بدون رنگ آميزي به ظهور مي رشاند.
بدين ترتيب وقتي طرح تذهيب كشيده و طلايي شد با قلم مشكي نازك گرداگرد آن تحرير مي شود و اين تحرير يا قلم گيري مانند چارچوبي ست كه آن نقش طلايي را در بر مي گيرد، گاهي اين نقوش طلايي از تحرير بي بهره است و به همين جهت زيبايي و دل انگيزي و اهميتش كمتر است.
تذهيب شاخه هاي گوناگوني دارد مانند « تشعير» ، « زرنشان سازي » و « طلا اندازي » كه هر يك در جاي مناسب خود به كار مي كند مثلاً « زرنشان » در حواشي آثار هنري مثل قلمدان و قاب آئينه و خطوط و نقوش ديگر مورد استفاده قرار مي گيرد كه گاهي تمام يك صفحه يا سطح يك قلمدان را نيز پر مي كند.
طلا اندازي نيز كه عبارت از ترسيم گلهاي « خطايي » يا « شاه عباسي » ست با قلم زر در فواصل معين و در حاشيه ي نقش ها و تصوير ها يا خطوط خوش به جاي تشعير استعمال مي شود.
تشعير هم از رشته هاي تذهيب است كه به عوض گل و بته سازي ، صورت جانوارن را در حال عادي يا گرفت و گير در حاشيه ي تصوير يا خطوط نشان مي دهد مانند درگيري سيمرغ با جانوران ديگر يا پريدن شير بر روي آهو و گوزن به منظور شكار و نيز گاهي تصوير انسان را در حاشيه نقش ها ارائه مي نمايد.
تذهيب هر گاه با رنگ هاي گوناگون از قبيل شنگرف و لاجورد و زنگار و سفيدات ، رنگ آميزي شود « ترصيع » ناميده مي شود و چون بيشتر اوقات تذهيب به شكل مرصّع پديد آمده است هر نوع تذهيب مرصّع به عنوان تذهيب شناخته مي گردد و غرض از « تذهيب » همان « تذهيب مرصّع » مي باشد. تذهيب به انواع گوناگون جلوه نمايي مي كند از قبيل « دم خروسي » ، « گل ريسه اي » ، « گنبدي » ، « دندان موشي » ، « لچك، ترنجي » و غيره .
يك نوع تذهيب مخصوص هم به نام تذهيب شانه اي وجود دارد كه با يكي قلم شانه مانند ، با طلا بر روي كاغذ ابري كشيده مي شود و مبتكر آن « ابوطالب مدرّس » از هنرمندان و عالمان دوره قاجار است .

نظرات کاربران

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.