باری پس از کودتای ۲۸ مرداد عده ای از هواداران مصدق و جبهه ملی و نهضت ملی ایران و احزاب منتسب به جبهه گرد هم آمدند و در مبارزه با حکومت زاهدی سازمان نهضت مقاومت ملی را بنیاد نهادند که جمع قابل توجهی از روشنفکران و اصناف و بازاریان در آن شرکت داشتند و علیه حکومت غاصب کودتا و شاه، مخفیانه مخالفت و مبارزه می کردند. درین ماجرا بسیاری از آنان به سیاهچال زندان ها افتادند و یا به فلک الافلاک و خارک تبعید گردیدند، ولی هرگز تسلیم نشدند.
چند تن از نمایندگان مجلس و دولت مردان و رؤسای احزاب نیز این قافله را همراهی و همگامی اجباری کردند. از جمله مرحوم ناظر زاده کرمانی عضو فراکسیون نهضت ملی در آن جمع بود که با روحیه قوی و خواندن شعر به اطرافیان خود نیز روحیه می داد و با خوشرویی و شوخی های معقول آنان را خشنود می گردانید. از جمله قطعه ای سروده بود که یک بیتش این است:
اختر برج فلک بودم و در گردش چرخ
جای دادند به برج فلک الافلاکم
یا درباره ژندی از سران توده ای و خلیل ملکی از انشعاب کنندگان حزب توده که با هم مخالف و در یک جا قرار گرفته بودند چنین گفته بود:
” ژندی ” بنگر گردش چرخ فلکی را
کآورده به نزد تو ” خلیل ملکی ” را
آیت الله سید محمدرضا زنجانی و دکتر عبدالله معظمی و دکتر یدالله سحابی و مهندس بازرگان و دکتر بختیار و علی اصغر پارسا و عبدالحسین دانش پور با احزاب ایران و حزب مردم ایران و حزب ملت ایران و آیت الله سید محمود طالقانی از فعالان و بنیان گذاران نهضت مقاومت ملی بودند و روزنامه های راه مصدق و مکتب مصدق و صر صر و دو سه روزنامه دیگر به طور پنهانی وسیله انتشار اعلامیه ها و نظرات جبهه ملی ایران بودند. نهضت مقاومت ملی هدف های خود را در مرداد ماه ۱۳۳۲ به شرح زیر اعلام داشت:
۱- ادامه نهضت و اعاده استقلال و حیثیت و حکومت ملی
۲- مبارزه علیه هرگونه استعمار خارجی اعم از انگلیس و روس و آمریکا
۳- مبارزه علیه حکومت های دست نشانده خارجی و عمال فساد
مندرجات روزنامه های نهضت مقاومت ملی که زیر زمینی و مخفیانه منتشر می شد، عبارت بود از انتقاد شدید از حکومت کودتا، مخالفت با ارتباط سیاسی مجدد با انگلیس ها، اعتراض به محاکمات دکتر مصدق، فعالیت در انتخابات دوره هجدهم قانونگذاری.
اعدام دکتر سید حسین فاطمی نیز از جمله موضوع هایی بود که لعن و تنفر روزنامه های پنهانی نهضت مقاومت ملی را برانگیخته بود. شرکت این جانب در نهضت مقاومت ملی به وسیله عضویت در حزب ایران بود و هنگام انتخابات دوره هجدهم، خانه من ستاد مبارزه انتخاباتی حزب ایران قرار گرفت. افزون بر این یک حوزه حزبی برای نحوه مبارزه در نهضت مقاومت، هر هفته در منزل نگارنده تشکیل می شد. از جمله شرکت کنندگان در این حوزه حزبی آقایان ابوالفضل قاسمی و وزیری را می توان نام برد.
هر چند روز تجمعی از هواداران نهضت در گوشه و کنار شهر و میدان هایی مانند میدان تجریش و میدان های دیگر آرایش می یافت و تراکت هایی با عنوان ” مصدق پیروز است ” پخش می شد.
چون گروهی از بازاریان در نهضت مقاومت ملی بودند و فعالیت می کردند و این جنب و جوش هنگام محاکمه مصدق و کشتار ۱۶ آذر در دانشگاه شدت یافت، بازار تهران تعطیل شد و دولت از این موضوع برآشفته تصمیم به خراب کردن بازار گرفت و قسمتی از سقف آن را ویران نمود!
صفحه ۳۰۴ تا ۳۰۶ کتاب یاد مانده ها
قسمتی از خاطرات استاد عبدالعلی ادیب برومند از کودکی تا بعد از ۲۸ مرداد ۱۳۳۲