درين ديار كه ظاهر بسی خرابیهاست
خرابی همه كار از تظاهر است و رياست!
فغان ز دست تظاهر كه سخت بر سر ما
فرود آمده همچون سياهگونه بلاست!
نه هيچ فايده زين راه، در مقامِ حصول
نه هيچ قاعده زين رسم، در مسير بقاست!
بليّه ایست تظاهر كه چون شود معمول
شئون زندگی قوم جمله پا به هواست!
به هر كجا كه تظاهر كند صف آرايی
عقيده پا به هوا و غرور، پابرجاست
نه شور و شوق، به دامان جان رساند دست
نه رخت عشق به بالای كس نمايد راست!
نظر به كُنهِ عمل نيست چون عمل بازيست
عمل به وفق سخن نيست ور سخن زيباست!
عمل تباه وليكن تباهِ نامشهود
سخن دروغ وليكن دروغ راست نماست!
نهادها همه سست و نُمودها، همه زشت
فرودها همه اوج و فزودها همه كاست!
هر آن كه را نگری در پی ريا و فريب
هر آنچه را طلبی جلوه گر به رنگ دغاست!
به هر كجا كه تظاهر، كند ميانداری
ز هر كنار، تقلب زمينه سازِ هواست!
تقلب است و تظاهر قرين يكديگر
وزين تقارن مذموم، فتنه ها برپاست!
هر آنچه هست برونسو، بديع و رنگ آميز
هر آنچه هست درونسو، تباه و جانفرساست!
نه بحثِ مدرسه از بابتِ علاقه به علم
نه كار و مشغله از روی شوق و ذوق و رضاست
نه اعتقاد به دين و نه اعتنا به وطن
نه اهتمام به مهر و نه اقتدا به وفاست!
نه دوستی به خلوص و نه دشمنی به وضوح
نه آبِ مهرْ به جوی و نه رنگِ قهرْ بجاست!
همه فريفته ظاهرند و غافل از آن
كه هرچه ظاهر محض است فاقد معناست!
غرورشان به سر افتد چنان كه پندارند
فريب را اثر و كذب را شكوه و بهاست!
ز زرِّ ناسره تحصيل اعتبار كنند
چه اعتبار كز آن دستمايه شان به فناست!
نُقودشان همه يكباره قلبِ سيم اندود
وجودشان همه همچون نقودشان رسواست!
دو روی و مغرض و حيلت گرند و دستان ساز
كه فكرشان هم گَهْ دستيارِ حيلت هاست!
به هيچ اصل ندارند كمترين ايمان
كه فرع در برِشان به ز اصلِ گوهر زاست!
چه خير زايد از آنان كه در دكان فريب
متاعشان همه غدر و دروغِشان كالاست!
بدين قرار بود كار و بار ما، امروز
كه كارِ جمله خرابست و بارِ عمده هَباست!
چنان به دام تظاهر فتاده ايم ز جهل
كه بهر ما همه اندوهگين، دل داناست!
بود به كارگهِ ما چه نقشها و دريغ
كه نقش راستی اندر ميانه ناپيداست!
مسيرِ گردش ما تا بدين ره است اديب
گذارِمان همه در سنگلاخ رنج و عناست!